Meestal is het in Kunming in de lente zonnig en in de twintig graden. Af en toe doorbreekt een plotse koudegolf dat. De temperatuur zakt dan tien, vijftien graden. Recent daalde de thermometer zelfs naar vier. Dat komt zelfs in januari zelden voor.
‘Lekker mild klimaat’, zeggen mensen. Maar er is hier geen verwarming. De eerste dag blijft er in huis en kantoor nog wat warmte hangen. Daarna zit je versteven achter je bureau. Twaalf graden? Niemand van na de oorlog in Nederland, gewend aan kachels, kan zich meer voorstellen wat het is daar continu in te zitten.
Toen in China na wereldoorlog en burgeroorlog in de jaren ’50 de communistische wederopbouw begon werd gedwongen door schaarste besloten ten zuiden van de Yangtse Rivier geen verwarming aan te leggen in woonblokken, scholen, kantoren, fabrieken, ziekenhuizen – al is het daar op veel plaatsen ‘s winters gewoon rond het vriespunt. Dat beleid wordt nog steeds gehandhaafd. Er mag dan in China soms tot op het lachwekkende af energie verkwist worden (wat te denken, op plaatsen waar wel verwarming is, van radiatoren zonder knop zodat de cv onmogelijk uit kan, al loopt buiten iedereen in een T-shirt), een paar honderd miljoen mensen in de kou laten zitten, dat mag er wezen als besparende maatregel.
Mensen improviseerden natuurlijk houtbrandertjes en dergelijke, en tegenwoordig kunnen de meesten zich een elektrische straalkachel veroorloven. Maar de meerderheid legt zich laconiek bij de kou neer. ‘Ach, veel laagjes kleren aandoen’. Er wordt niet snel geklaagd in dit land waar ontberingen zich millennia lang aaneen geregen hebben.
Binnen in huis en op kantoor blijft de kou nog een dag hangen, maar buiten wordt ze even abrupt verjaagd als ze gekomen is. Meestal na een paar dagen, deze keer is het wachten er al twee weken op.