Jinping’s War Cemetery

This second time, under the watchful eye of the camera, we aren’t as reverent. We mostly wonder what we will look like, even though the camera woman has told us we will feature for just three seconds in her website documentary.

We had come earlier in the day, the gardener had unlocked the gate. We had climbed the stairs through the ranks of the fallen in the 1979 war with neighbouring Vietnam. Higher up on the hill, in the oldest part of the cemetery where those who died in the revolutionary war lay buried, mister Li had approached us. He pointed out the tombstones from 1950. Mao had declared this country the People’s Republic of China in1949, and the war had been won 99 per cent. But in these far-off parts the Kuomintang still resisted. He told us about the 18 year young girl from a nearby village. She was beaten, raped by 20 men and killed. Every war produces its own horror stories. He said he still couldn’t relate this without being moved. There was nothing trite about him.

The dead are commemorated once a year. Not on a day that marks the end of a war, not with pomp and circumstance. But on Qingming, the day in April when the Chinese traditionally commemorate their deceased family members, clean their graves, clear the weeds. Many still come. Mister Li administers a fund that refunds travel expenses to those who have trouble covering their own – some come from as far away as the Northeast, 5.000 kilometres from Jinping.

It is called, somewhat belligerent and heroic, Jinping’s Cemetery of the Martyrs. But it is a peaceful place, shaded by trees, the gardener sweeps leaves.

Just back in the hotel they contact us. The management invites us for dinner. And they would like to shoot some video of us. That will become those three seconds that introduce as ‘visitors from far and wide’.*

They have put a long table in an empty space of the cemetery. Dishes are being served. There is beer. Mister Li soon is inebriated and more cheerful than in the afternoon.

We get the official numbers and stories. 768 men lay buried here. In 1979 the Chinese entered Vietnam no more than 70 kilometres. Once the Vietnamese pulled back one of their armies from Cambodia, China withdrew from Vietnam. The Chinese had attacked Vietnam in response to Vietnam’s invasion of Cambodia that toppled the Khmer Rouge regime.**

But then our camera woman, who is doing the briefing, changes course. She stresses that the Chinese and the Vietnamese people are friends. These days in Jinping county they walk across each other’s border. It was a conflict at government level. Just as the current tensions between China and Vietnam over islands in the South China Sea that both countries claim are a problem between governments, not between the people.

No unpleasant traces of nationalism run among the people who run this place. Their focus is on the human cost of war.

* The cemetery’s website is www.jplsly.com

** For a complete and objective overview of these events see Nayan Chanda, Brother Enemy, The War After the War

Maleisische verrassing

Ik wist natuurlijk dat Maleisië een multi-etnische staat was met een Maleise meerderheid en Chinese en Indiase minderheden. Zo herinnerde ik het me ook van twintig jaar geleden, van mijn eerste reis door Azië.

Maar tijdens een recent bezoek aan Kuala Lumpur verbaasde het me hoe multi-etnisch het land werkelijk is. Er waren wat mensen uit buurland Thailand – ze verkochten heerlijk eten. Er waren er veel uit buurland Indonesië – werkzaam in de palmolieplantages, of kleine zaakjes runnend. Of ze verkochten heerlijk eten. Ik zag wat Laotianen – en het is zeldzaam die zo ver van huis tegen te komen. Ik zag een Birmese vrouw – alleen.

In de beveiliging werken veel Nepalezen. Ik herinnerde me de vertrekkende groepen gastarbeiders op het vliegveld van Kathmandu – uitgeleid door familie, met kleine bloemenkransjes om hun nek en grote tika’s op hun voorhoofd, afgezonderd bij aparte immigratiebalies, bedremmeld hun eigen wereld achterlatend.

Ze staan bij de ingang van de compound waar ik logeer. Het ijs breekt als ze begrijpen dat je hun woonplaats in de Tarai kent en vijf woorden van hun taal spreekt. Zo begint een dag later hun Cambodjaanse collega uit Kampong Chhnang ook te vertellen – dat een vriend van hem dengue heeft, dat ze twaalf uur werken en dat de rit naar hun huisvesting lang is, dat ze 250 $ in de maand betaald krijgen. Maar dat dat meer is dan hij thuis kan verdienen.

De computerzaak was van Pakistanen. Ik zag Iraniërs – vluchteling of student, dat bleef onduidelijk. Ik zag een hoop mensen uit het Midden-Oosten.

Ik sta in de lift van de KL Tower met een Arabisch stelletje. Zij is van top tot teen in wijd zwart gehuld – gewaad, hoofddoek, sluier die alleen op ooghoogte door een horizontaal stofloos strookje wordt doorbroken. Ik vraag aan hem waar ze vandaan komen – ‘Saudi’.  Aan haar vragen, dat durf ik niet. Als we boven zijn pakt ze zijn hand, trekt hem mee, gaat dicht tegen hem aan lopen, samen glippen ze weg tussen de andere toeristen.

En dan vallen ze me overal in de straten en de winkelcentra op. Westers en informeel geklede jonge mannen, en jonge vrouwen in chador en met alleen dat open streepje voor hun ogen. Onderdrukt? Onvrij? Ze lopen hand in hand, arm in arm, gelukkig als jonge stelletjes overal ter wereld.

Malaysian surprise

I knew of Malaysia as a multi ethnic state of course with an indigenous Malay majority and Chinese and Indian minorities. And that is also how I remembered the country from my first Asian trip more than 20 years ago.

But on a recent visit to Kuala Lumpur I was surprised to see how truly multi ethnic this country is. There were some from neighbouring Thailand, selling great food. There were many from neighbouring Indonesia, working in the palm oil plantations or else running a small business. Or selling great food. I saw a few Laotians – and know that it is rare to meet someone from Laos that far from home. I saw the lone Burmese woman.

Many Nepali work in security. I remembered the departing groups of guest workers at Kathmandu airport – sent off by their families with small flower wreaths and big tika’s, lined up at separate immigration counters, perplexed by the experience of leaving behind all that was known to them. They guard the entrance to the compound where I stay. They open up once they understand we have been to their home town in the Tarai. Same for their Cambodian colleague from Kampong Chhnang who starts telling that his friend has got dengue, and that shifts are twelve hours and the commute is long, and that pay is just 250 $ a month. But that it is more than he can make at home.

Pakistani owned the computer shop. I saw Iranians – students or refugees that wasn’t clear. I saw many from the Middle East.

An Arabian couple joins me in the elevator of KL Tower. She is dressed in black head to toe – only in front of her eyes her veil gives way briefly. I ask him where they are from – ‘Saudi’. I wouldn’t dare to ask her. When we get up there she takes his hand, pulls him with her and side by side and very close together they disappear among the other tourists.

And then I am aware of them everywhere in the streets and in the shopping malls. Young guys in casual western dress and young women in chador with only that narrow opening at eye level. Repressed? Not free? They walk hand in hand, arm in arm, happy as young couples everywhere.

Cold spell

Spring in Kunming is usually sunny and warm. Every now and then a sudden cold spell interferes. The temperature drops ten, fifteen degrees to ten, twelve centigrade. Recently it went down to four. That is rare even in January.

‘Mild climate’, people say. But there is no heating here. During the first day higher temperatures don’t give way yet in homes and offices. After that you are numbed by cold sitting behind your desk. Twelve degrees? Nobody born in the West after WW II, used to heating, can imagine anymore what it is like to experience that continuously.

When communist reconstruction started in China after world war and civil war it was decided, forced by shortages, not to install heating in apartment blocks, schools, offices, factories, hospitals south of the Yangtse River – though in winter it can easily get below zero in many places there. That policy is still intact. They may have invented laughable ways of wasting energy in China (what about, in places where central heating does exist, radiators without regulators that can’t be switched off even if outside everybody is just wearing a T-shirt), leaving several hundred million out in the cold has to be commended as an efficient conservation measure.

Of course people improvised all kinds of heating devices, and today most can afford an electric heater. But the majority stoically accepts the cold. ‘Ah, just wear several layers of clothing’. People don’t whine in this country where hardship has been part of life for millennia.

During the first day the cold doesn’t give way yet in homes and offices, but outside it is driven away as abruptly as it came. Usually within a few days. This time it took two weeks.

Koudegolf

Meestal is het in Kunming in de lente zonnig en in de twintig graden. Af en toe doorbreekt een plotse koudegolf dat. De temperatuur zakt dan tien, vijftien graden. Recent daalde de thermometer zelfs naar vier. Dat komt zelfs in januari zelden voor.

‘Lekker mild klimaat’, zeggen mensen. Maar er is hier geen verwarming. De eerste dag blijft er in huis en kantoor nog wat warmte hangen. Daarna zit je versteven achter je bureau. Twaalf graden? Niemand van na de oorlog in Nederland, gewend aan kachels, kan zich meer voorstellen wat het is daar continu in te zitten.

Toen in China na wereldoorlog en burgeroorlog in de jaren ’50 de communistische wederopbouw begon werd gedwongen door schaarste besloten ten zuiden van de Yangtse Rivier geen verwarming aan te leggen in woonblokken, scholen, kantoren, fabrieken, ziekenhuizen – al is het daar op veel plaatsen ‘s winters gewoon rond het vriespunt. Dat beleid wordt nog steeds gehandhaafd. Er mag dan in China soms tot op het lachwekkende af energie verkwist worden (wat te denken, op plaatsen waar wel verwarming is, van radiatoren zonder knop zodat de cv onmogelijk uit kan, al loopt buiten iedereen in een T-shirt), een paar honderd miljoen mensen in de kou laten zitten, dat mag er wezen als besparende maatregel.

Mensen improviseerden natuurlijk houtbrandertjes en dergelijke, en tegenwoordig kunnen de meesten zich een elektrische straalkachel veroorloven. Maar de meerderheid legt zich laconiek bij de kou neer. ‘Ach, veel laagjes kleren aandoen’. Er wordt niet snel geklaagd in dit land waar ontberingen zich millennia lang aaneen geregen hebben.

Binnen in huis en op kantoor blijft de kou nog een dag hangen, maar buiten wordt ze even abrupt verjaagd als ze gekomen is. Meestal na een paar dagen, deze keer is het wachten er al twee weken op.

Bosjesmensen in Tianfang

Vanuit Jinping – de belangrijkste stad in het etnisch meest diverse district van Yunnan, op zich weer de etnisch meest diverse provincie van China -, vanuit Jinping gaat de bus eerst naar Mengla. Op het moment stuitert hij over de onverharde weg via Sanjia, omdat er aan de hoofdweg wordt gewerkt. Dan rijdt hij door rubberplantages voordat hij een lange klim begint over een met steentjes verhard smal weggetje langs diepe afgronden. Nee, geen vangrails nee. Hogerop is er een verwarrend stel weggetjes dat niet op mijn kaart staat – ik weet niet goed meer waar ik ben. Dan stopt hij bij een groep houten Hmong huizen: Tianfang.

Behalve de Hmong bezoekt een bergstam uit de omgeving de kleine markt. De leden worden hier ‘mang ren’ genoemd, het beste te vertalen als ‘bosjesmensen’. Naar verluidt liepen ze tot vijf, en volgens sommigen zelfs maar twee jaar geleden zonder kleren rond. Het is moeilijk te geloven op een koude januari dag, maar het verhaal doet hardnekkig overal in de regio de ronde.

In het najaar van 2009 werden de bosjesmensen officieel geclassificeerd als etnische Bulang. Geografisch gezien verrassend want alle andere Bulang wonen hier minstens 400 kilometer vandaan aan het andere uiteinde van Yunnan: zuidwest in plaats van zuidoost. En ook verrassend gezien de rijkelijke klederdracht van de Bulang verder westelijk: die vormt nogal een contrast met de ‘dracht’ die deze bergstam bij Tianfang wordt toegedicht. Maar als de indeling op linguïstische basis is gemaakt, zou die toch kunnen kloppen. Dat kan ik niet beoordelen.

In het kielzog van de officiele erkenning volgde een modeldorp van fris witte rijtjeshuizen dat de overheid bouwde. Het ligt een half uur voorbij Tianfang.

Een groepje ‘bosjeskinderen’ loopt er met me heen. De jongens rennen vooruit, blijven dan weer achter, of volgen wat hogerop de steile helling boven het weggetje. Af en toe komen ze poolshoogte nemen. De meisjes blijven dichter bij, vinden het grappig zichzelf op het schermpje van de digitale camera te zien. Dichtbij het dorp zetten ze het op een rennen naar huis, ze zwaaien nog een keer en verdwijnen.

Op de foto’s hebben ze heel andere gezichten dan de lokale Hmong. En oh, ook heel andere gezichten dan de Bulang die ik in het zuidwesten van Yunnan zag.

Bush people in Tianfang

From Jinping – the main town of the most ethnically diverse district in Yunnan, itself known as the most ethnically diverse province in China –, from Jinping the bus goes to Mengla first, taking the bumpy dirt road from Sanjia these days because the main road is being upgraded. It then passes through rubber plantations before it starts a long climb along a narrow brick-paved road with steep deep drops. No, no protective concrete or iron barriers, no. Higher up there is a confusion of several small roads that are not on my map – I’m not sure anymore where I am. We then get to a village made up of wooden Hmong houses: Tianfang.

Apart from the Hmong, tribal people from the area visit the small market. Locally they are known as ‘mang ren’, which best translates as ‘bush people’. Word has it that until five years ago, some even say two, they wore no clothes. It is hard to believe in chilly January. But it is a persistent story all over the region.

In autumn 2009 the bush people were officially classified as members of the Bulang ethnic group. That is surprising from a geographical perspective as all the other Bulang live at least 400 kilometres away at the opposite end of Yunnan province: southwest instead of southeast. It is also surprising given the rather ornate dress of the Bulang further west: quite a contrast with the rumored ‘dress’ of these tribal people in Tianfang. But if the classification was done on a linguistic basis it may yet be correct. I can’t judge that.

With the official recognition came a model village of neatly lined up white washed houses that the government built for them. It is half an hour beyond Tianfang.

Some of the ‘bush kids’ walk there with me. The boys run ahead, stay behind, follow the steep hill side higher up, every now and then come to see what’s up. The girls stay closer, find it fun to see themselves on the display of the digital camera. Close to the village they all dash home, turn around for a last wave and disappear.

Looking at their pictures again – their features are quite different from the local Hmong’s. And by the way, different too from the Bulang people I saw in Yunnan’s southwest.

Prachtontsnapping

Makkelijk verliep deze reis nergens. Officials waren dronken en vervelend. Accommodatie was pover – een matig guesthouse, een school, een slaapzaal voor ambtenaren op dienstreis. Buschauffeurs lieten me aan de kant staan – ‘Vol!’ En veel was er niet te doen in die afgelegen uithoeken van Jinping, zelf al een afgelegen district in de provincie Yunnan.

Tegen het einde bereikte ik Wuyaping. Ik kwam in het donker aan. Het dorpshoofd gaf me koude kliekjes – hondenvlees, wat groene bladeren, rijst. Hij liet me slapen in zijn kantoor. Hij liet weten dat het bijzonder was deze plek te bezoeken, benadrukte de nabijheid van de Vietnamese grens. Hij was dronken, vervelend en inhalig. Hij stelde voor dat ik een computer voor hem kocht. Ik betaalde vier maal de prijs voor onderdak en een maaltijd.

De volgende ochtend keek ik wat rond. Veel was er niet te doen. Ik wilde al snel weer weg. Er was geen bus. Na lang wachten kreeg ik een lift. Twintig minuten. Toen was de weg afgesloten door een kraan die brokstukken van een vrachtwagen uit een ravijn takelde. Hij zou er nog de hele dag staan. Morgen ook. Niemand kon er langs. Er zat niets anders op dan terug te gaan naar Wuyaping, zei mijn chauffeur.

Op reis word je altijd weer beloond voor je frustraties, tegenslag en teleurstelling. Een paar mensen daar overwogen een mogelijke omweg. Mijn ontsnapping was prachtig, boven op een vrachtwagen in zachte balen kleren, tussen de Hmong van wie dit de handelswaar was, over een zandweg door de bergen, afgelegen, spectaculair en met weidse vergezichten. In de schemer, toen het koud werd, haalden ze dekens tevoorschijn. Ik deelde er een met het oude mevrouwtje naast me. Ze bleef maar lachen om de situatie. Ik keek naar de sterren.

Later die avond bereikte ik Mengla dat ik goed ken en waar ik me thuis voel.